-
1 matrimonium
mātrimōnium, iī, n. (mater), I) die Ehe (Ggstz. concubinatus), tenere matrimonium alcis (viri), jmds. Ehegattin sein, Cic.: contractum matrimonium solvere, Iustin.: sibi alqam in matrimonium petere, Suet.: in matrimonium ire, heiraten, Plaut.: in matrimonium alcis concedere, Iustin.: alqam in matrimonium ducere, eine heiraten, Cic.: dare alci filiam in matrimonium, Cic.: accipere alqam in matrimonium, Suet. u.a., in matrimonium regnumque (u. Thron), Tac.: alqam in matrimonium recipere, Iustin.: habere alqam in matrimonio, Cic. u. Iustin.: collocare alqam in matrimonium u. in matrimonio, verheiraten, Cic.: collocare Sabinas virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic.: alqam sibi matrimonio iungere, Liv., coniungere, Suet.: filias suas Nabidis filiis matrimonio coniungere velle, Liv.: alicuius ante (vorher) matrimonium expertam esse, schon vorher einmal verheiratet gewesen sein, Sen.: alqam ex matrimonio expellere (verstoßen), Cic.: alqam matrimonio alcis exturbare, Tac. – II) meton., matrimonia = Ehefrauen, Tac. ann. 2, 13 u. 12, 6. Flor. 1, 1, 10. Iustin. 3, 3, 8; 3, 5, 6 u.a. Treb. Poll. trig. tyr. 6, 3. Lact. 3, 21, 4 u. epit. 38, 2. Amm. 23, 6, 76 (aber Liv. 10, 23, 6 jetzt matronis).
-
2 matrimonium
mātrimōnium, iī, n. (mater), I) die Ehe (Ggstz. concubinatus), tenere matrimonium alcis (viri), jmds. Ehegattin sein, Cic.: contractum matrimonium solvere, Iustin.: sibi alqam in matrimonium petere, Suet.: in matrimonium ire, heiraten, Plaut.: in matrimonium alcis concedere, Iustin.: alqam in matrimonium ducere, eine heiraten, Cic.: dare alci filiam in matrimonium, Cic.: accipere alqam in matrimonium, Suet. u.a., in matrimonium regnumque (u. Thron), Tac.: alqam in matrimonium recipere, Iustin.: habere alqam in matrimonio, Cic. u. Iustin.: collocare alqam in matrimonium u. in matrimonio, verheiraten, Cic.: collocare Sabinas virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic.: alqam sibi matrimonio iungere, Liv., coniungere, Suet.: filias suas Nabidis filiis matrimonio coniungere velle, Liv.: alicuius ante (vorher) matrimonium expertam esse, schon vorher einmal verheiratet gewesen sein, Sen.: alqam ex matrimonio expellere (verstoßen), Cic.: alqam matrimonio alcis exturbare, Tac. – II) meton., matrimonia = Ehefrauen, Tac. ann. 2, 13 u. 12, 6. Flor. 1, 1, 10. Iustin. 3, 3, 8; 3, 5, 6 u.a. Treb. Poll. trig. tyr. 6, 3. Lact. 3, 21, 4 u. epit. 38, 2. Amm. 23, 6, 76 (aber Liv. 10, 23, 6 jetzt matronis).Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > matrimonium
-
3 expello
ex-pello, pulī, pulsum, ere, heraus-, forttreiben, I) im engern Sinne, Tiere aus einem Orte heraustreiben, austreiben, pecus portā Esquilinā, Liv. 2, 11, 5: stabulis vaccas, Tibull. 2, 3, 15: pecus ad pastum stabulis, Macr. sat. 1, 17, 41: fucos in opera, Plin. 11, 27. – od. von einem Orte wegtreiben, monte iuvencos, Ov. met. 2, 843. – II) im weitern Sinne, 1) heraustreiben, -werfen, -schmettern, austreiben, auswerfen, a) eig.: sagittam (aus dem Körper, v. Blute), Ov.: genis oculos, aus den W. reißen, Ov.: alqm pariter animāque rotisque (aus dem Leben u. den R.), Ov.: se in auras, sich hervordrängen, Ov. – bes. v. Meere, auswerfen, ans Land werfen, margarita, Tac.: corpora, Curt.: magnas phocas, Ov.: navigia in ripam, Curt.: ruptis undis expelli, Ov. – b) übtr., vitam, Tac.: animam, Ov.: naturam furcā, Hor. – 2) hinaus-, fortstoßen, hinaus-, forttreiben, a) eig.: α) Lebl., fort-, abtreiben, abstoßen, abschnellen, sagittam arcu, Ov.: ab litore naves in altum, Liv.: ratem, in See stechen lassen, Curt. – β) Pers., hinaustreiben, -stoßen, forttreiben, alqm manibus, Ov.: alqm aethere toto, Ov.: collegam armis foro, Suet. – bes. αα) als milit. t. t., aus einem Orte vertreiben, verjagen, einen Ort aufzugeben nötigen, alqm ex oppido, Caes.: praesidium ex arce, Eutr.: eos ex silvis, Caes.: Romanos castris, Caes.: alqm Asculo, Italiā, Caes.: ex portu insulaque expelli inopiā, Caes.: u. exp. alqm in provinciam, zum Rückzug in die Pr. nötigen, Caes. – ββ) aus dem Hause, aus einem Lande, aus einem Besitze hinausjagen, -stoßen, vertreiben, verjagen, dah. auch verbannen, alqm, Ter. u. Caes.: alqm domo suā, Cic., domo (Heimat), Sall., patriā, Cic. u. Nep., domo patriāque, Caes.: alqm ex patria, ex urbe, ex Italia, ex re publica, Cic.: alqm Athenis, Curt.: alqm possessionibus, Cic.: alqm bonis, Cic.: alqm agris, Caes.: alqm finibus, Caes.: u. Partiz. subst., expulsi, Vertriebene, Verbannte, Cic. – γγ) Fürsten usw. vom Throne stoßen, tyrannum, Cic.: reges, Cic.: alqm regno, Cic., potestate, Nep. – δδ) ein Familienglied, bes. eine Frau verstoßen, filiam ex matrimonio, Cic.: expellere et exturbare filiam, Cic.: exp. Alexandri matrem Olympiadem, Iustin.: matrem contubernio palatioque, Suet. – b) übtr., α) jmd. aus etw. vertreiben, alqm vitā, ums Leben bringen (lassen), Cic. Mur. 34. – β) etw. vertreiben, verscheuchen, abschütteln, beseitigen, benehmen, tussim pectore, Catull.: famem, Tac.: helleboro morbum bilemque, Hor.: somnum od. quietem, Verg. u. Ov.: laetitias ex pectore, Catull.: haec cuncta ex animo dictis, Lucr.: curas pectore, Lucan. – omnem dubitationem, Caes.: memoriam alcis rei, etw. vergessen machen, Caes.: tenuit (es behauptete das Feld) altera ex duabus (sententiis), tertia expulsa (wurde abgeworfen), Plin. ep. – γ) jmd. einer Sache verlustig machen, utrāque re expelli, beider Dinge verlustig gehen, Auct. b. Afr. 25, 4. – / Ungew. Infin. Perf. expulsisse, Pompon. dig. 50, 7, 18 (17).
-
4 exturbo
ex-turbo, āvi, ātum, āre, mit Ungestüm, stürmend, gewaltsam herausstoßen, heraustreiben od. -stürzen, weg-, vertreiben, I) eig.: A) im allg.: α) persönl. Objj.: alqm foras, Plaut.: inde hostem impeditum trepidantemque, Liv.: alqm ex aedibus, Plaut.: ext. et expellere plebem ex agris, Cic.: alqm aedibus suis, Plaut.: alqm civitate, provinciā, Cic.: alqm urbe, Vell. – β) lebl. Objj.: alci dentes, Plaut.: nervus exturbans (sagittas), die die Pfeile fortschnellende Sehne, Sil.: calculos, von Heilmitteln, Plin.: tabernas, über den Saufen werfen, Ascon.: quercus radicitus exturbata, herausgewirbelt, Catull. 64, 108. – B) insbes.: 1) die Frau aus dem Hause verstoßen, Octaviam, Tac. ann. 14, 60: u. die Frau jmds. aus der Ehe verdrängen, Iuliam Silanam matrimonio eius, Tac. ann. 11, 12. – 2) jmd. aus seinem Besitztume verstoßen, -vertreiben, alqm e possessionibus, Cic.: alqm fortunis omnibus, Cic. – II) übtr.: alci ex animo aegritudinem, Plaut.: omnem spem pacis, zunichte machen, Liv.: mentem alcis, außer Fassung bringen, Cic.
-
5 expello
ex-pello, pulī, pulsum, ere, heraus-, forttreiben, I) im engern Sinne, Tiere aus einem Orte heraustreiben, austreiben, pecus portā Esquilinā, Liv. 2, 11, 5: stabulis vaccas, Tibull. 2, 3, 15: pecus ad pastum stabulis, Macr. sat. 1, 17, 41: fucos in opera, Plin. 11, 27. – od. von einem Orte wegtreiben, monte iuvencos, Ov. met. 2, 843. – II) im weitern Sinne, 1) heraustreiben, -werfen, -schmettern, austreiben, auswerfen, a) eig.: sagittam (aus dem Körper, v. Blute), Ov.: genis oculos, aus den W. reißen, Ov.: alqm pariter animāque rotisque (aus dem Leben u. den R.), Ov.: se in auras, sich hervordrängen, Ov. – bes. v. Meere, auswerfen, ans Land werfen, margarita, Tac.: corpora, Curt.: magnas phocas, Ov.: navigia in ripam, Curt.: ruptis undis expelli, Ov. – b) übtr., vitam, Tac.: animam, Ov.: naturam furcā, Hor. – 2) hinaus-, fortstoßen, hinaus-, forttreiben, a) eig.: α) Lebl., fort-, abtreiben, abstoßen, abschnellen, sagittam arcu, Ov.: ab litore naves in altum, Liv.: ratem, in See stechen lassen, Curt. – β) Pers., hinaustreiben, - stoßen, forttreiben, alqm manibus, Ov.: alqm aethere toto, Ov.: collegam armis foro, Suet. – bes. αα) als milit. t. t., aus einem Orte vertreiben, verjagen, einen Ort aufzugeben nötigen, alqm ex oppido, Caes.: praesidium ex arce, Eutr.: eos ex silvis, Caes.: Romanos castris, Caes.: alqm Asculo, Italiā, Caes.:————ex portu insulaque expelli inopiā, Caes.: u. exp. alqm in provinciam, zum Rückzug in die Pr. nötigen, Caes. – ββ) aus dem Hause, aus einem Lande, aus einem Besitze hinausjagen, -stoßen, vertreiben, verjagen, dah. auch verbannen, alqm, Ter. u. Caes.: alqm domo suā, Cic., domo (Heimat), Sall., patriā, Cic. u. Nep., domo patriāque, Caes.: alqm ex patria, ex urbe, ex Italia, ex re publica, Cic.: alqm Athenis, Curt.: alqm possessionibus, Cic.: alqm bonis, Cic.: alqm agris, Caes.: alqm finibus, Caes.: u. Partiz. subst., expulsi, Vertriebene, Verbannte, Cic. – γγ) Fürsten usw. vom Throne stoßen, tyrannum, Cic.: reges, Cic.: alqm regno, Cic., potestate, Nep. – δδ) ein Familienglied, bes. eine Frau verstoßen, filiam ex matrimonio, Cic.: expellere et exturbare filiam, Cic.: exp. Alexandri matrem Olympiadem, Iustin.: matrem contubernio palatioque, Suet. – b) übtr., α) jmd. aus etw. vertreiben, alqm vitā, ums Leben bringen (lassen), Cic. Mur. 34. – β) etw. vertreiben, verscheuchen, abschütteln, beseitigen, benehmen, tussim pectore, Catull.: famem, Tac.: helleboro morbum bilemque, Hor.: somnum od. quietem, Verg. u. Ov.: laetitias ex pectore, Catull.: haec cuncta ex animo dictis, Lucr.: curas pectore, Lucan. – omnem dubitationem, Caes.: memoriam alcis rei, etw. vergessen machen, Caes.: tenuit (es behauptete das Feld) altera ex duabus (sententiis), tertia expulsa (wurde abgewor-————fen), Plin. ep. – γ) jmd. einer Sache verlustig machen, utrāque re expelli, beider Dinge verlustig gehen, Auct. b. Afr. 25, 4. – ⇒ Ungew. Infin. Perf. expulsisse, Pompon. dig. 50, 7, 18 (17). -
6 exturbo
ex-turbo, āvi, ātum, āre, mit Ungestüm, stürmend, gewaltsam herausstoßen, heraustreiben od. -stürzen, weg-, vertreiben, I) eig.: A) im allg.: α) persönl. Objj.: alqm foras, Plaut.: inde hostem impeditum trepidantemque, Liv.: alqm ex aedibus, Plaut.: ext. et expellere plebem ex agris, Cic.: alqm aedibus suis, Plaut.: alqm civitate, provinciā, Cic.: alqm urbe, Vell. – β) lebl. Objj.: alci dentes, Plaut.: nervus exturbans (sagittas), die die Pfeile fortschnellende Sehne, Sil.: calculos, von Heilmitteln, Plin.: tabernas, über den Saufen werfen, Ascon.: quercus radicitus exturbata, herausgewirbelt, Catull. 64, 108. – B) insbes.: 1) die Frau aus dem Hause verstoßen, Octaviam, Tac. ann. 14, 60: u. die Frau jmds. aus der Ehe verdrängen, Iuliam Silanam matrimonio eius, Tac. ann. 11, 12. – 2) jmd. aus seinem Besitztume verstoßen, -vertreiben, alqm e possessionibus, Cic.: alqm fortunis omnibus, Cic. – II) übtr.: alci ex animo aegritudinem, Plaut.: omnem spem pacis, zunichte machen, Liv.: mentem alcis, außer Fassung bringen, Cic. -
7 ex-pellō
ex-pellō pulī, pulsus, ere, to drive out, drive away, thrust out, eject, expel: plebem ex agris: dominum de praedio: navīs ab litore in altum, L.: agris expulsi, Cs.: finibus expulsus patriis, V.: me civitate: potestate expulsi, N.: Conlatinum, banish: portā Esquilinā pecus, drive out, L.: sagittam arcu, shoot, O.: genis oculos, O.: se in auras (pondus), forced itself out, O.: ex matrimonio filiam: te, disown, T.: expulsa filia, rejected (as a wife): expellere tendunt, dislodge (in battle), V.: segetem ab radicibus, V.: Naturam furcā, H. —Fig., to force out, drive out, drive away, expel, banish, remove: alqm vitā: per volnera animam, O.: morbum helleboro, H.: somnum, V.: beneficiorum memoriam, Cs. -
8 exturbo
ex-turbo, āvi, ātum, 1, v. a., to drive or thrust out, to drive away, thrust away (class.; syn.: expello, eicio, deicio, everto, etc.).I.Lit.:B.aliquem ex aedibus,
Plaut. Trin. 1, 2, 100:nos ex nostris aedibus,
id. ib. 2, 4, 200:homines e possessionibus,
Cic. Sull. 25, 71:hominem e civitate,
id. Mur. 22, 45:plebem ex agris (with expellere),
id. Agr. 2, 31, 84; cf. id. Clu. 5, 14: cunctos [p. 711] aedibus, Plaut. Trin. 3, 3, 76:aliquem focis patriis disque penatibus praecipitem,
Cic. Rosc. Am. 8, 23; cf.:Antiochus praeceps provincia exturbatus,
id. Verr. 2, 4, 30, § 67: extorris regno, exturbatus mari, Att. ap. Non. 14, 27:fortunis omnibus,
Cic. Quint. 31, 95:aliquem foras,
Plaut. Trin. 4, 3, 77:Marium urbe,
Vell. 2, 19, 1:omnibus mala sterilitatis,
Plin. Pan. 32.—Transf., of things as objects:C.alicui oculos atque dentes,
Plaut. Poen. 1, 2, 169:pinus radicibus exturbata,
Cat. 64, 108:radix ex vino pota calculos quoque exturbat,
Plin. 20, 10, 42, § 109:nervo exturbante sagittas,
Sil. 16, 482.—Esp., to put away a wife:II.exturbat Octaviam, sterilem dictitans,
Tac. A. 14, 60 init.; cf.:in Silium ita exarserat, ut Silanam matrimonio ejus exturbaret,
i. e. compelled him to divorce Silana, id. ib. 11, 12.—Trop.:aegritudinem ex animo,
Plaut. Curc. 2, 1, 9:facti memoriam ex animo,
Just. 15, 3, 11: Si. Numquid Tranio Turbavit? Th. Immo exturbavit omnia, Plaut. Most. 4, 3, 38:spem pacis,
Liv. 6, 21, 8: mentem, to disturb (= vexare), Cic. Q. Fr. 1, 4, 4:odiis tranquilla silentia noctis,
Stat. Th. 1, 441.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий